زنان و دانشگاه در ایران
مهری طیبی نیا
چکیده
کتاب برساخت اجتماعی تفاوت؛ جنسیت در کلاس درس دانشگاهی، نوشته دکتر کرم حبیب‌پور گتابی، در سال 1397 تألیف شده است. این کتاب به‌واسطه بررسی ابعاد روش‌شناختی یک پژوهش آکادمیک در حوزه هویت جنسیتی، به‌ویژه هویت زنانه، و نیز توجه به ساحت علم در تجربه تفاوت جنسیتی و رویکردهای منتهی به ساختار و عاملیت در بازتولید و یا برساخت جنسیت قابل‌توجه ...
بیشتر
کتاب برساخت اجتماعی تفاوت؛ جنسیت در کلاس درس دانشگاهی، نوشته دکتر کرم حبیب‌پور گتابی، در سال 1397 تألیف شده است. این کتاب به‌واسطه بررسی ابعاد روش‌شناختی یک پژوهش آکادمیک در حوزه هویت جنسیتی، به‌ویژه هویت زنانه، و نیز توجه به ساحت علم در تجربه تفاوت جنسیتی و رویکردهای منتهی به ساختار و عاملیت در بازتولید و یا برساخت جنسیت قابل‌توجه است. کتاب مدعی غفلت جامعه‌شناسی در پرداختن به ابعاد فرهنگی و اجتماعی کلاس درس دانشگاهی است و از این جهت، به روایت تجربه جنسیتی در کلاس درس می‌پردازد. به نظر می‌رسد که علی‌رغم اهداف تعیین‌شده، سمت و سوی کتاب بیش از هر چیز در تلازم با امر جنسیتی قرار می‌گیرد و با طرح پیش‌فرض اریب جنسیتی در کلاس درس، در روش‌شناسی و فرایند اجرای پژوهش دچار اریب پژوهشی می‌شود. مصادیق تجربه تفاوت جنسیتی در متغیرهایی مورد بررسی قرار می‌گیرند که بیش از توجه به رویکردهای ساختار و عاملیت، متمرکز بر رویکردهای شناختی می‌شوند و مسیر پژوهش بیشتر بر تفکیک موضوعات در حوزه یادگیری متمرکز می‌شود. تفسیر داده‌ها، برخلاف ادعای کتاب و رویکردهای نظری مطرح‌شده، در مسیر برساخت‌گرایی قرار نگرفته است. در نهایت، نقش نهاد دانشگاه در تقویت تفاوت جنسیتی و یا تعدیل این تفاوت مشخص نیست و تفسیر و ارزیابی از دانشگاه و نقش آن در هویت‌سازی دانشجویان بیش از حالت فعال، در حالت منفعل صورت‌بندی شده است. یکی از چالش‌های اصلی این نقد مترتب بر سبک بیان مفاهیم احصاشده در بیان نتایج و تفسیر آنها است. مفهوم‌سازی عناوین در ارائه نتایج پژوهش، خود در یک عاملیت پنهان، بازتولیدکننده کلیشه‌های جنسیتی خواهد بود. بنابراین، به‌منظور جنسیت‌زدایی از پژوهش‌های علمی، تحقیقات حوزه جنسیت بیش از هر چیز نیازمند شناخت واقعی از مسائل، عدم‌تعادل‌ها و گسست‌های اجتماعی است.
تولید و مصرف فرهنگی در دانشگاه
کرم حبیب‌پور گتابی؛ فاطمه یوسفی ایل ذوله
چکیده
پیشینه و اهداف: مصرف سیگار در بین دانشجویان دختر یک پارادوکس اساسی است؛ از این حیث که طبق انتظار، دانشجویان، به‌عنوان افرادی فرهیخته و تحصیل‌کرده، از یک سو از آگاهی و شناخت کافی در مورد مصرف سیگار و پیامدهای آن برخوردارند، اما از سوی دیگر، بنابه دلایل مختلفی که نیاز به مطالعه و تدقیق دارد، به مصرف آن گرایش یافته و استمرار می‌بخشند.روش: ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: مصرف سیگار در بین دانشجویان دختر یک پارادوکس اساسی است؛ از این حیث که طبق انتظار، دانشجویان، به‌عنوان افرادی فرهیخته و تحصیل‌کرده، از یک سو از آگاهی و شناخت کافی در مورد مصرف سیگار و پیامدهای آن برخوردارند، اما از سوی دیگر، بنابه دلایل مختلفی که نیاز به مطالعه و تدقیق دارد، به مصرف آن گرایش یافته و استمرار می‌بخشند.روش: با عنایت به این‌که هدف اصلی این تحقیق مطالعه‌ی تجربه‌ی زیسته دانشجویان دختر از مصرف سیگار و شرایط متنی و ساختاری این تجربه بود، بنابراین پارادایم این تحقیق، تفسیری، روش‌شناسی آن کیفی و روش آن پدیدارشناسی با رویکرد توصیفی بود. مشارکت‌کنندگان در این تحقیق دانشجویان دختر دانشگاه خوارزمی در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در کلیه‌ی رشته‌های تحصیلی در سال تحصیلی 98-1397 بودند که با 13 نفر از آنها مصاحبه‌ی عمیق نیمه‌ساختاریافته با معیار اشباع نظری برای رسیدن به حجم نمونه شد.یافته‌ها: دانشجویان دختر با مصرف سیگار و استفاده از آن به‌عنوان امری به‌هنجار و ابزاری برای تمایز، دیده شدن و مقاومت علیه گفتمان مردانگی و نظام دانایی، سوژه‌سازی و کردارهای تقسیم‌کننده‌ی آن در جامعه، سعی در بازسازی هویت جنسیتی خود داشته و خواهان آن‌اند «دیگری» برساخته‌شده از هویتشان توسط دیگران در خلال مناسبات اجتماعی را تغییر داده و هویت جنسیتی جدیدی را بر مبنای ارزش‌های مدرن حمل بر خودِ آرمانی خویش برسازند. این هویت جنسیتی زنان مدرن امروزی امری ثابت و لایتغیر نبوده و تحت تأثیر شرایط و زمینه‌های مختلف، دستخوش فرایند «بازاندیشی» است؛ یعنی دانشجویان دختر امروز در جامعه‌ی مدرن، انسان بازاندیش‌اند و به تعریف و بازتعریف خود از طریق مشاهده و بازتاب اطلاعات روانشناختی و اجتماعی درباره‌ی مسیرهای ممکن زندگی می‌پردازند، دائماً هویت شخصی خود را خلق و تصحیح می‌کنند، و این‌که که هستند و چگونه این‌گونه شدند را مدام مرور می‌نمایند.نتیجه‌گیری: مصرف سیگار هم حوزه‌ای برای انقیاد و سلطه‌ی زنان و هم حوزه‌ای برای مقاومت در برابر ایدئولوژی‌ها و گفتمان‌های مسلط است. سیگار کشیدن دانشجویان، یک کنش خودتعریفی، بازتعریفی و یا یک کنش مقاومت برای آنها با هویت‌های حاشیه‌ای و داغ ننگ است که سعی می‌کنند با مصرف آن، هویت جنسیتی خود را بازتعریف و بازسازی کنند.
