تولید و مصرف فرهنگی در دانشگاه
رضا صفری شالی
چکیده
پیشینه و اهداف: مصرف در ابتدا به عنوان مفهومی صرفاً اقتصادی در نظر گرفته میشد، اما جامعهشناسانی مانند «مـاکس وبـر» مصـرف را فراینـدی شـامل کردارهـای اجتماعی و فرهنگی متفاوت تعریف کردند که نهفقط ناشی از عوامل اقتصادی، بلکه بیـانکننـدهی تفـاوتهـایی میـان گروههای اجتماعی است و بعداً جامعه شناسانی مانند «پی یر بوردیو» ...
بیشتر
پیشینه و اهداف: مصرف در ابتدا به عنوان مفهومی صرفاً اقتصادی در نظر گرفته میشد، اما جامعهشناسانی مانند «مـاکس وبـر» مصـرف را فراینـدی شـامل کردارهـای اجتماعی و فرهنگی متفاوت تعریف کردند که نهفقط ناشی از عوامل اقتصادی، بلکه بیـانکننـدهی تفـاوتهـایی میـان گروههای اجتماعی است و بعداً جامعه شناسانی مانند «پی یر بوردیو» و «ژان بودریار» بصورت خاص به مقوله مصرف فرهنگی پرداختند. مقالهی حاضر به بررسی مصرف فرهنگی در بین دانشجویان دانشگاههای دولتی (تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) میپردازد.روش: از دو روش اسنادی (کتابخانهای) و میدانی برای جمعآوری دادهها استفاده شد. جامعهی آماری این پیمایش 651524 نفر میباشد که با در نظر گرفتن پراکندگی و واریانس جامعهی آماری در بین دانشگاههای مختلف و رعایت قواعد نمونهگیری برحسب اصل نسبت و توزیع رشته های تحصیلی، از 1500 نفر در دانشگاههای مورد مطالعه، پرسشنامه تکمیل شد.یافتهها:. نتایج توصیفی یافتهها نشان میدهد که در مجموع 51 درصد در حد کم و بسیارکم، 22 درصد در حد زیاد و خیلی زیاد، و 27 درصد در حد متوسط (گاهی اوقات) مصرف فرهنگی در ابعاد مختلف دارند. با توجه به میانگین بهدستآمده (50/2 در بازهی 1 تا 5)، میتوان گفت میزان مصرف فرهنگی توسط دانشجویان در حد متوسط رو به پائین است. و مقایسه مصرف فرهنگی برحسب مقاطع تحصیلی نشان میدهد که بیشترین میزان مصرف فرهنگی بهترتیب در بین دانشجویان کارشناسی (2.57)، دکتری (2.53) و سپس کارشناسی ارشد (2.40) میباشد. با توجه یافتههای پژوهش حاضر، میتوان گفت که علیرغم گذران بخشی از اوقات فراغت دانشجویان در شبکههای اجتماعی و دیدن فیلم و گوش دادن به موسیقی، پرداختن به آموزهها و مناسک دینی (شرکت در مراسم مساجد، تکایا و هیئتها، زیارت اماکن مذهبی و ...) در بین اکثریت نسبی دانشجویان بهعنوان یکی از اَشکال گذران اوقات زندگی برحسب مصارف فرهنگی محسوب میگردد.نتیجهگیری: هرچه برنامهریزی فرهنگی با توجه به اولویتها، نیازمندیها و مطالبات جامعه هدف و با در نظر گرفتن سیاستهای فرهنگی و ارزشهای ایرانی و اسلامی صورت گیرد، غیریتسازی در بین دانشجویان و جوانان کاهش یافته و امکان ورود برای فرهنگدگری از طریق خلأ گفتمانی کاهش خواهد یافت. در ضمن با توجه به اینکه برنامه ریزی و اقدامات فرهنگی معمولاً دیربازده هستند، نباید نگاه پروژه محور و قائم به فرد، کوتاه مدت، جزیره ای، موازیکاری یا نادیده انگاری به آنها داشت، بلکه باید نگاهی پروسهمحور، تکمیلی و انباشتی و با توجه به فرهنگ ملی کشور داشته باشیم. لذا انجام سیاستگذاری و برنامهریزی فرهنگی و اجتماعی از سوی سازمانهای مرتبط با هدف متنوعسازی گذران اوقات فراغت گروه هدف با توجه به الگوهای آموزشی و تربیتی کشور توصیه میشود.